Czytać na głosRóżne aspekty
Caspar David Friedrich przychodzi na świat 5 września 1774 r. w Greifswaldzie, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się budynek pod adresem Lange Straße 57 (frontowy budynek Centrum Caspara Davida Friedricha). Jest szóstym z dziesięciorga dzieci. Friedrich dorasta w tej rodzinie w cieniu katedry św. Mikołaja w Greifswaldzie. Księga kościelna, oprócz ślubu rodziców (1765), odnotowuje również chrzty dzieci – Caspara Davida w dniu 7 września 1774 roku.
Trójka jego rodzeństwa pozostała w Greifswaldzie. Jego bracia Adolf i Heinrich zostali wytwórcami mydła i świec, kontynuując rzemiosło ojca, jego brat Christian został stolarzem, a jego brat Samuel kowalem w Neubrandenburgu. Siostra Friedricha, Catharina Dorothea, wychodzi za mąż za pastora z Breesen koło Neubrandenburga. W Neubrandenburgu ma swoje korzenie również rodzina Friedrichów. Rodzice Gottlieb Adolf Friedrich i Sophie Dorothea z domu Bechly przeprowadzili się do Greifswaldu dopiero w 1763 roku.
Caspar David Friedrich był człowiekiem rodzinnym. Przez całe życie pozostawał blisko związany ze swoją małą ojczyzną i rodzeństwem. Także z innymi współtowarzyszami utrzymywał przyjazne kontakty przez całe życie. Friedrich zawsze wracał do Greifswaldu, aby odwiedzić swoją rodzinę zarówno tutaj, jak i w Neubrandenburgu. Tak też było w 1818 roku, kiedy to przedstawił swoją żonę Caroline rodzeństwu i odwiedził z nią wyspę Rugię.
Friedrich nie był typem podróżnika. Po studiach w Akademii Królewskiej w Kopenhadze, przeniósł się w 1798 roku do Drezna. Stamtąd odwiedzał bliższe i dalsze okolice: Karkonosze, Góry Harzu i północne Czechy, a przede wszystkim swoje rodzinne miasto Greifswald, skąd często odbywał podróże na wyspę Rugię. Na terenie dzisiejszego Pomorza Przedniego przebywał niekiedy przez kilka miesięcy i odbywał rozległe wędrówki po okolicach Greifswaldu.
Do miejsc swoich wędrówek docierał powozem i łodzią, ale na miejscu często wybierał najwolniejszą formę transportu, również po to, by móc oddawać się podziwianiu przyrody: „Chcemy całkowicie oddać się oddziaływaniu piękna natury!” – czytamy w liście z 01.05.1815 r.1 W związku z tym piesze wędrówki oznaczały dla niego również szczególny rodzaj doświadczenia natury, któremu rzeczywiście się poddawał. Ponadto jego wędrówki były „podróżami rysunkowymi”: W swoich szkicownikach rysował całe krajobrazy, ale także z detalami przedstawiał drzewa, kamienie, gałęzie i kwiaty. Z tego zbioru motywów przyrodniczych zaczerpnął później malarskie detale, które wkomponował w swoje imponujące pejzaże w swoim atelier w Dreźnie. Fakt, że swoje motywy i inspiracje czerpał z natury, świadczy o głębokim związku Friedricha z naturą.
1 Caspar David Friedrich: Listy, wydane i opatrzone komentarzem przez Herrmanna Zschoche, ConferencePoint Verlag: Hamburg 2005
Wprawdzie Caspar David Friedrich jest dziś najbardziej znany ze swoich obrazów olejnych, ale w Greifswaldzie i Kopenhadze najpierw nauczył się rysunku. Już w swoich wczesnych akwarelach i ćwiczeniach kaligraficznych (trzy z tych arkuszy są w posiadaniu Muzeum Pomorza), które wykonał jako 15-latek w Greifswaldzie, widać jego wyjątkowe operowanie kolorem. Wraz z upływem czasu, w wyniku swoich intensywnych i bardzo precyzyjnych obserwacji natury, opracował szeroką paletę kolorów.
Słynne są jego zachody słońca, które jednak pokazują tylko część jego kolorystyki. Tutaj trzeba przyjrzeć się dokładniej: na przykład na obrazie „Neubrandenburg” w Muzeum Pomorza Friedrich wyczarowuje na płótnie złote jesienne niebo; w późnej fazie jego twórczości jego nieba dominują żółte i fioletowe odcienie; na obrazach „Lato” i „Łąki w pobliżu Greifswaldu” dominuje świeża zieleń. Jego wirtuozeria koloru jest również widoczna w jego przedstawianiu nieba i chmur, które częściowo dominują w jego pejzażach.
Caspar David Friedrich jest dziś znany i ceniony na całym świecie, jest prawdopodobnie obok Albrechta Dürera jednym z najsłynniejszych niemieckich malarzy. Jest uważany za twórcę modernizmu w malarstwie i już wkrótce po jego śmierci zaczął być recypowany przez innych artystów. W ten sposób Caspar David Friedrich stał się Lichtgestalt, której blask wykraczał daleko poza okres jego życia i jego rodzinne miasto Greifswald.
Okres twórczości Friedricha przypada na kulturowo-historyczną epokę romantyzmu. Jest ona różnie datowana w zależności od gatunku: W literaturze rozpoczął się pod koniec XVIII wieku wraz z wczesnym romantyzmem, a w malarstwie trwał od początku XIX wieku do około 1840 roku. Romantyzm to przede wszystkim zjawisko europejskie, ale odcisnęło ono swoje piętno także w Ameryce Północnej. Friedrich jest uważany na całym świecie za jednego z najbardziej znanych przedstawicieli tej epoki.
Już za życia Friedrich wywarł wpływ na innych malarzy, w tym Johana Christiana Dahla, Carla Gustava Carusa i jego uczniów Augusta Heinricha i Georga Heinricha Crola. Nie należy lekceważyć jego wpływu, na przykład na kopenhaską i düsseldorfską szkołę malarstwa. Do dziś dzieła Caspara Davida Friedricha stanowią ogromne źródło inspiracji dla wielu artystów i są impulsem do artystycznych dyskusji i interwencji. Artyści tacy jak Ólafur Elíasson, Hiroshi Sugimoto i Gerhard Richter czerpią obficie z twórczości malarza z Greifswaldu.
